fot.domena publiczna Portret Jana II Księcia Doskonałego.
Jan II, zw. Księciem Doskonałym (ur. 3 V 1455 w Lizbonie, zm. 25 X 1495 w Alvora) – król Portugalii od 1481 roku z dynastii Aviz. Syn Alfonsa V Afrykańczyka, króla Portugalii, i Izabeli, córki Piotra, księcia Coimbry. Z małżeństwa z Eleonorą (1458–1525), córką Ferdynanda, księcia Viseu, miał syna Alfonsa, który zabił się spadłszy z konia w 1491 roku. Na swego następcę desygnował szwagra, Manuela. Pochowany w klasztorze dominikanów pod wezwaniem Matki Boskiej od Zwycięstwa w Batalha.
Swój przydomek uzyskał już w okresie młodzieńczym dzięki wybitnym uzdolnieniom organizacyjnym i niezwykłej energii. Brał udział w podboju Maroka, odznaczając się w 1471 roku przy zdobyciu Arzili. W 1474 roku przejął kierowanie ekspansją zamorską PortugaIii, a następnie cały zarząd handlu z Afryką. W 1475 roku zyskał faktyczną władzę w Portugalii.
Rządził samodzielnie państwem podczas wyprawy ojca do Kastylii (1475–1476) i jego podróży do Francji (1477). Po śmierci Alfonsa V przystąpił do odbudowy autorytetu władzy królewskiej, rewindykacji dóbr i uprawnień Korony, zawłaszczonych przez możnowładców. W latach 1481–1482 podjął kroki wymierzone w przywileje feudalne szlachty i Kościoła, m.in. przydzielił do majątków magnackich i kościelnych specjalnych urzędników królewskich, tzw. corregedores, by stali tam na straży prawa.
W odpowiedzi na posunięcia królewskie uaktywniła się opozycja feudalna, która zawiązała spisek w porozumieniu z Kastylią. Jan wykrył to sprzysiężenie i rozprawił się surowo z arystokratami, skazując na śmierć w 1483 roku przywódców spisku, m.in. spokrewnionego z rodziną królewską Ferdynanda II, księcia Bragança. W 1484 roku zgładził organizatorów nowego spisku na swoje życie, wśród których znajdował się szwagier króla Diego, książę Viseu, i Garcia de Meneses, biskup Evory. Represje te złamały opozycję i pozwoliły Janowi na powiększenie dóbr królewskich o skonfiskowane majątki najzamożniejszych rodzin w kraju.
Z podobną konsekwencją król lansował plan ekspansji portugalskiej w Afryce. Zakładał na zachodnich wybrzeżach Afryki faktorie handlowe i twierdze, rozwinął na wielką skalę import złota i niewolników. Organizował także ekspedycje morskie w poszukiwaniu drogi do Indii. W latach 1482 i 1485–1486 wysyłał w tym celu Diego Cão, dzięki któremu odkryto ujście rzeki Kongo i podporządkowano Portugalii królestwo o tej samej nazwie.
Odkrycia geograficzne kontynuował w imieniu króla Bartolomeo Diaz. Dowodzona przez niego flota opłynęła w 1488 roku Przylądek Dobrej Nadziei. Dotarcie do Indii stało się kwestią najbliższych lat i dlatego zapewne monarcha portugalski dwukrotnie odrzucił oferty składane przez Krzysztofa Kolumba, który zamierzał dostać się do Indii, płynąc w kierunku zachodnim.
Po powrocie Kolumba z pierwszej wyprawy do Ameryki (1493) Jan zgłosił swe pretensje do odkrytych terenów i podjął przygotowania do wojny z Kastylią. 7 czerwca 1494 roku zawarł z Królami Katolickimi Izabelą i Ferdynandem traktat w Tordesillas, zapewniający Portugalii wyłączną strefę wpływów na obszarze Afryki i Oceanu Indyjskiego.
Panowanie Jana II przyniosło rozkwit sztuk pięknych, nauki i gospodarki. Dzięki obfitości złota król przeprowadził stabilizację pieniądza i rozpoczął bicie złotego cruzado. Przyjął do Portugalii Żydów, wypędzonych w 1492 roku z Kastylii i Aragonii.