fot.domena publiczna Król Jan bez Ziemi.
Jan bez Ziemi (ur. 24 XII 1167 w Oksfordzie, zm. 18/19 X 1216 w Newark, hr. Nottingham) – król Anglii od 1199 roku z dynastii Plantagenetów. Najmłodszy syn Henryka II, króla Anglii, i Eleonory Akwitańskiej. Dwukrotnie żonaty: z Izabelą z Gloucester oraz z Izabelą z Angoulême. Miał pięcioro ślubnych i przynajmniej tyle samo nieślubnych dzieci, m.in. Henryka III.
Jan był ulubionym dzieckiem Henryka II, jednak wszelkie próby przekazania mu władzy były blokowane przez starsze rodzeństwo, a szczególnie przez Ryszarda Lwie Serce. Po objęciu tronu przez Ryszarda (1189) Jan otrzymał tytuł lorda Irlandii oraz posiadłości w Anglii, za co musiał złożyć obietnicę niewkraczania do Anglii w czasie pobytu Ryszarda na wyprawie krzyżowej.
Jan złamał przyrzeczenie, kiedy Ryszard wyznaczył swego siostrzeńca Artura z Bretanii na następcę tronu. Niespodziewaną szansą dla Jana było uwiezienie Ryszarda przez Leopolda Austriackiego w czasie powrotu z krucjaty (1193). Wtedy to Jan przy pomocy króla Francji Filipa II Augusta próbował zdobyć władzę, czemu przeszkodził powrót Ryszarda z niewoli w 1194 roku.
Jan został skazany na banicję i pozbawiony posiadłości. Wkrótce jednak powrócił do łask i został zrehabilitowany po tym, jak Artur zrzekł się Bretanii na rzecz Filipa Augusta (1196). Jan bez Ziemi objął władzę w kwietniu 1199 roku po śmierci Ryszarda. W następnym roku wplątał się w wojnę z Francją. W jej wyniku do 1206 roku Anglia straciła wszystkie posiadłości w północnej Francji, włącznie z Normandią.
Jednocześnie Jan popadł w konflikt z papieżem, kiedy odmówił uznania mianowanego przez Innocentego III nowego arcybiskupa Canterbury Stefana Lengtona. Innocenty rzucił na Jana ekskomunikę i obłożył Kościół angielski interdyktem (1208). Król musiał się ugiąć, zgodzić na kandydaturę Lengtona i zapłacić Kościołowi trybut. Jan starał się odzyskać posiadłości we Francji, układając swoje stosunki z papiestwem, i atakując ją w 1214 roku w koalicji z cesarzem Ottonem IV, jednak po klęsce pod Bouvines, wycofał się do Anglii.
W kraju natomiast chaotyczne rządy króla wywołały bunt baronów, wspartych przez arcybiskupa Canterbury i mieszczan londyńskich. Jan został zmuszony do przyjęcia żądań szlachty, wydanych w formie przywileju królewskiego, zwanego Wielką Kartą Swobód (1215), który regulował stosunki między baronami i królem, szczególnie w zakresie wojskowości i ściągania podatków. Wielka Karta Swobód stanowi, obok ustaw późniejszych, podstawę „konstytucji” Wielkiej Brytanii.
Król zmarł na północy Anglii, podczas jednej z wypraw przeciw zbuntowanym baronom. Tron objął po nim Henryk III.