Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Henryk V Żelazny (książę żagański 1342-1369)

Henryk V Żelazny (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Henryk V Żelazny (fot. domena publiczna)

Henryk V Żelazny (ur. ok 1312/1321, zm. 13 IV 1369) – książę żagański, syn Henryka (II) IV Wiernego i Matyldy brandenburskiej.

Już za ojca życia (zm. 1342) uczestniczył w jego akcjach dyplomatycznych. Samodzielne rządy rozpoczął od konfliktu z królem czeskim, panem lennym księstwa żagańskiego. Henryk próbował siłą zająć Głogów, ale miasto mu się oparło. Zaatakowany został następnie przez sprzymierzonych wtedy z Czechami króla polskiego Kazimierza III Wielkiego.

Polacy odebrali Henrykowi Wschowę i spustoszyli jego księstwo (1343). Zmusiło to księcia do złożenia hołdu lennego królowi czeskiemu (1344). W zamian za to oddano mu połowę Głogowa (wszedł w jej posiadanie dopiero w 1349). Pozostawał odtąd wierny Czechom. Uczestniczył w koronacjach Karola IV na króla czeskiego w Pradze (1347), niemieckiego w Akwizgranie (1349) i na cesarza w Rzymie (1355). Z Rzymu udał się do Ziemi Świętej, po drodze odwiedzając Konstantynopol (z bliżej nie znaną misją od Karola IV do cesarza bizantyńskiego Jana V Paleologa).

Jako mąż Anny, córki Wacława (Wańki) płockiego, po bezpotomnej śmierci jej brata Bolesława (1351) upomniał się o księstwo płockie. Uzyskał jego nadanie w lenno od Karola IV (Czesi rościli sobie od 1329 pretensje do zwierzchnictwa nad Płockiem), ale w praktyce nie zdołał opanować Płocka wobec sprzeciwu króla polskiego (1351). Powiększał posiadłości śląskie, nabywając część dóbr brata, Jana ścinawskiego. Pod koniec życia związał się z królem Kazimierzem Wielkim, któremu oddał za żonę swą córkę Jadwigę (1365). Był to akt pojednania Piastów głogowskich z Królestwem Polskim. Henryk odwiedzał Kazimierza i uczestniczył zapewne w przygotowaniach do zapewnienia sukcesji polskiej Kaźkowi słupskiemu. Pochowany został u boku ojca w kościele Augustianów w Żaganiu. Z małżeństwa z Anną płocką zostawił córki Annę (wydaną za księcia raciborskiego Jana z rodu Przemyślidów) i Jadwigę, królową polski (po śmierci Kazimierza Wielkiego wyszła za Rupprechta legnickiego), oraz trzech synów imieniem Henryk, rozróżnionych przydomkami: Starszy, Średni lub Rumpold i Młodszy lub Wróbel. Pochodzący od Henryka Wróbla dalsi Piastowie żagańscy wymarli na Janie II (zm. 1504).

Autor hasła:

Autor hasła:

Tomasz Jurek – profesor doktor habilitowany, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji, poświęconych m. in. średniowiecznej historii Śląska. Współautor „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.