Gustaw IV Adolf (ur. 1 XI 1778 w Sztokholmie, zm. 7 II 1837 w st. Gallen) – król Szwecji w latach 1792–1809. Syn Gustawa III, króla Szwecji, i Zofii Magdaleny, córki Fryderyka V, króla Danii. Ze związku małżeńskiego z Fryderyką Dorotą Wilhelminą (1781–1826), córką Karola Ludwika, księcia badeńskiego, miał pięcioro dzieci, m.in. Gustawa (1799–1877), księcia Wazę. Jego potomstwo zostało pozbawione praw do korony szwedzkiej decyzją sejmu (Riksdagu) z 10 maja 1809 roku.

W chwili śmierci ojca (29 III 1792) liczył trzynaście lat. Rządy regencyjne w okresie małoletniości Gustawa IV Adolfa sprawował jego stryj Karol, książę Sudermanii (późniejszy król Szwecji Karol XIII). Po objęciu władzy (1 XI 1796) kontynuował politykę Gustawa III. Był fanatycznym obrońcą starego porządku, zwalczającym wszelkie przejawy radykalnej myśli społecznej. Usiłował uniezależnić budżet państwa od sejmu, ograniczył wolność druku. W 1803 roku zakazał przywozu książek i pism z Danii, a w 1804 roku z Francji.

Po koronacji Napoleona Bonaparte na cesarza Francuzów (1804) nie uznał jego tytułu i przystąpił (1805) do koalicji antyfrancuskiej. Od jesieni 1805 roku prowadził z Francją wojnę na terenie Pomorza, z której wycofał się, zawierając rozejm w kwietniu 1807 roku. Kilka miesięcy później ponownie wystąpił przeciw Napoleonowi w przymierzu z Anglią.

W wyniku proangielskiej polityki uwikłał Szwecję w wojnę z Francją, Rosją, Danią i Prusami. We wrześniu 1807 roku utracił całe Pomorze Zaodrzańskie ze Stralsundem (Strzałowem) i Rugią (zajęte przez wojska francuskie), a w 1808 roku – Finlandię, która znalazła się pod okupacją rosyjską.

Nieudolność rządów Gustawa IV Adolfa i jego nowe plany wojenne doprowadziły do spisku oficerskiego. 13 marca 1809 roku został aresztowany i osadzony w Gripsholm, gdzie abdykował (29 III 1809). Kilka miesięcy później opuścił Szwecję i udał się do Niemiec. Przebywał tam pod nazwiskiem hrabiego Gottorp, później pułkownika Gustafssona. Ostatnie lata życia spędził w Szwajcarii, gdzie opublikował pamiętniki (1829).

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.