Eryk Pomorski (ur. 1382, zm. krótko przed 16 VI 1459 w Darłowie) – książę słupski (jako Eryk I) od 1394 roku, król Danii (jako Eryk VII) w latach 1397–1439, Szwecji (jako Eryk XIII) w latach 1397–1439 i Norwegii (jako Eryk III) w latach 1397–1442. Syn Warcisława VII, księcia słupskiego, i Marii, córki Henryka I, księcia meklemburskiego. Małżeństwo Eryka z Filipiną (1394–1430), córką Henryka IV, króla Anglii, było bezpotomne. Pochowany w kościele parafialnym w Darłowie.

Jako prawnuk (przez matkę) króla duńskiego Waldemara IV Odnowiciela zwrócił na siebie uwagę królowej Danii Małgorzaty I, swej babki ciotecznej, która, nie mając potomka, przeznaczyła Eryka na następcę w królestwach skandynawskich. Za sprawą Małgorzaty uznany został w 1389 roku za jej dziedzica w Norwegii, a w 1396 roku w Danii i Szwecji. W 1397 roku uzyskał tron trzech zjednoczonych królestw skandynawskich. Aż do śmierci Małgorzaty (28 X 1412) pełnił rolę współrządcy.

Po objęciu samodzielnych rządów dążył do ograniczenia wpływów niemieckich w basenie Morza Bałtyckiego. Prowadził długoletnią wojnę z hrabiami Holsztynu o Szlezwik. W 1413 roku pozbawił ich praw do księstwa szlezwickiego za złamanie zobowiązań lennych. W 1417 roku zajął zbrojnie Szlezwik, ale po dużych stratach musiał się wycofać. Uwikłał się także w zbrojny konflikt z sympatyzującymi z Holsztyńczykami miastami hanzeatyckimi. Usiłował zmusić je do uległości, zamykając żeglugę w cieśninach duńskich. W 1427 roku pokonał flotę Hanzy w Sundzie, a w 1429 roku ustanowił cła sundzkie, które stały się później ważnym źródłem dochodów królewskich.

Od 1429 roku starał się rozerwać sojusz miast hanzeatyckich. Przy pomocy książąt pomorskich wyeliminował z koalicji Stralsund (Strzałów), Kołobrzeg i Szczecin. Bunt poddanych w Szwecji zmusił Eryka do zakończenia wojny. Układ pokojowy zawarty w Vordingborgu (15 VI 1435) był porażką króla. Na mocy postanowień tego traktatu Hanza utrzymała swe przywileje w krajach podległych Erykowi, a hrabiowie Holsztynu zachowali większą część Szlezwiku.

Eryk dążył również do odzyskania Estonii, dawnej posiadłości duńskiej. Wysunął projekt wielkiej unii państw nadbałtyckich, zjednoczonych pod panowaniem swego bratanka Bogusława IX, księcia pomorskiego, którego usiłował ustanowić następcą tronu w trzech królestwach skandynawskich. Zabiegał w tym celu o pomoc Polski i Litwy. Latem 1419 roku zawarł z Polską przymierze wymierzone przeciw Krzyżakom. Podczas wizyty w Krakowie w 1424 roku nakłaniał bez skutku króla polskiego Władysława II Jagiełłę do zerwania z Brandenburgią, choć za rękę jego córki Jadwigi (zaręczonej od 1421 z margrabią brandenburskim Fryderykiem) dla księcia pomorskiego Bogusława IX obiecywał Polsce księstwo słupskie.

Wojny prowadzone przez Eryka spowodowały upadek handlu bałtyckiego i obciążenie ludności wysokimi podatkami. Niezadowoleni z jego rządów Szwedzi podnieśli w 1434 roku powstanie pod wodzą Engelbrekta Engelbrektssona. W 1438 roku wypowiedziano Erykowi posłuszeństwo w pozostałych krajach skandynawskich. W 1439 roku utracił tron duński i szwedzki, a w 1442 roku także norweski na rzecz swego kuzyna, Krzysztofa Bawarskiego z rodu Wittelsbachów. Do 1449 roku utrzymywał się na Gotlandii. Wyparty z wyspy, osiadł na Pomorzu w Darłowie.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.