fot.domena publiczna Borys I na ikonie (fot. domena publiczna)
Borys I (Michał) (ur.?, zm. 2 V 907) – chan bułgarski w latach 852-864 (lub 866), książę bułgarski w latach 864 (866)-870, król bułgarski w latach 870-889 i 893 r. Syn chana bułgarskiego Presjana.
Z małżeństwa z Marią (nieznanego pochodzenia) miał czterech synów: Władymira (Rasate) (889-893), Gawriła, Symeona (893-927) i Jakowa oraz dwie córki: Eupraksję i Annę. Przejął rządy po śmierci ojca. W początkach panowania wszedł w konflikt z państwem wschodniofrankijskim, jednak po porażce zawarł w 853 r. pokój i odtąd pozostawał w przymierzu z Frankami. Przez kilka lat prowadził rozmowy pokojowe z Bizancjum (853-856), niemniej jednak wykorzystując zaangażowanie Konstantynopola w wojnie z Arabami przyłączył do swego państwa północną Trację z Rodopami.
Wobec utworzenia wielkiej koalicji antybułgarskiej, złożonej z Bizancjum, Wielkich Moraw, Serbii i Chorwacji, zaatakował w sojuszu z Ludwikiem Niemcem Serbów (863), a następnie Chorwatów, jednak bez sukcesu. Złożył też Ludwikowi obietnicę przyjęcia chrztu w obrządku łacińskim, co spowodowało atak bizantyński na Bułgarię. Wobec przewagi przeciwnika podjął negocjacje i uzyskał korzystny pokój, przystając na postawiony przez cesarza Michała III warunek przyjęcia chrztu w obrządku bizantyńskim.
Ochrzcił się prawdopodobnie jeszcze w 864 r. (lub, jak dowodzi T. Wasilewski, wówczas złożył tylko obietnicę, natomiast rzeczywisty chrzest miał miejsce 25 V 866). Na chrzcie przyjął na cześć cesarza imię Michał oraz tytuł księcia. Przeciwną chrystianizacji opozycję w kraju krwawo stłumił, m.in. wycinając w pień pięćdziesiąt dwie rodziny bojarskie. Szybko jednak popadł w konflikt z patriarchą konstantynopolitańskim Focjuszem. Podjął więc jeszcze w 866 r. negocjacje z papieżem Mikołajem I w sprawie przyjęcia obrządku łacińskiego. I tu jednak wkrótce doszło do konfliktu związanego z kandydaturą na stanowisko metropolity. Zmiana na tronie bizantyńskim (zasiadł na nim Bazyli I Macedończyk) i usuniecie Focjusza ze stanowiska patriarchy umożliwiły porozumienie z Konstantynopolem i powrót Borysa na łono kościoła greckiego (4 III 870). Uzyskał on wówczas tytuł królewski.
W 889 r. usunął się do klasztoru, przekazując tron najstarszemu synowi Włodzimierzowi (panował 889-893). Gdy jednak ten odstąpił od chrześcijaństwa, Borys opuścił klasztor, kazał Włodzimierza oślepić, a na tronie osadził swego trzeciego syna, Symeona (893). W tym też czasie zwołał sobór narodowy do Presławia, na którym ogłoszono język słowiański jako obowiązujący w liturgii oraz zasadę powierzania stanowisk cerkiewnych Bułgarom. Dokonawszy tego, ponownie przywdział habit zakonny. W cerkwi bułgarskiej czczony jest jako święty.
Literatura:
- T. Wasilewski, Borys I – książę czy król Bułgarii? „Balcanica Posnaniensia Il”, 1985, s. 33-42.