Bolesław IV (ur. przed 1421, zm. 1454) – książę warszawski, czerski, zakroczymski, ciechanowski i łomżyński, syn Bolesława i Anny, córki Iwana, kniazia holszańskiego; wnuk Janusza I, księcia mazowieckiego. Między 1429 roku (śmierć ojca) a przejęciem samodzielnych rządów w 1436 roku rządził krajem wspólnie z siostrą i matką pod patronatem dziadka Janusza I.

W 1430 roku złożył hołd ze swych ziem Władysławowi II Jagielle. Jak większość książąt mazowieckich tej doby lawirował w swej polityce między Korona, Litwa i państwem krzyżackim. Jeszcze przed 1436 roku wspierał matkę w jej polityce litewskiej. Jednakże dobre stosunki z Litwą popsuły się po śmierci wielkiego księcia Zygmunta, kiedy Bolesław, jeszcze na podstawie zapisu Jagiełły, zajął część Podlasia. Rozpoczęty wtedy konflikt z wielkim księciem litewskim Kazimierzem Jagiellończykiem się latami. W 1444 roku wybuchła nawet wojna między Litwą a Bolesławem.

Nie przeszkodziło mu to współpracować z Kazimierzem w jego staraniach o uzyskanie tronu polskiego. W czasie rokowań stanów polskich z Kazimierzem wybrano Bolesława na króla, co miało zaszachować kontrkandydata, gdy tymczasem najprawdopodobniej zawarli oni wcześniej w tej sprawie tajny układ. Późniejsze stosunki z Kazimierzem IV Jagiellończykiem, już królem Polski, były raczej chłodne. W czasie wojny trzynastoletniej Bolesław wykazywał życzliwą neutralność, mimo że był nakłaniany przez Krzyżaków do zawarcia z nimi sojuszu. Został pochowany w kolegiacie warszawskiej.

Był żonaty z Barbarą, księżniczką ruską. Miał 10 dzieci, w tym Konrada III Rudego, Kazimierza III, Bolesława V i Janusza II. Współczesne źródła opisują Bolesława IV przede wszystkim jako dobrego gospodarza. Lokował miasta na prawie magdeburskim, potwierdzał dawne przywileje miejskie zrównywał w prawach szlachtę w poszczególnych częściach swego księstwa. Z jego inicjatywy porządkowano prawo, tłumacząc statuty mazowieckie na język polski.

Autor hasła:

Maciej Michalski – doktor habilitowany, historyk mediewista, związany z Instytutem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor prac poświęconych m.in. historii idei, historii kobiet oraz historii kształtowania się tożsamości narodowej Słowian w XIX wieku. Współautor „Słownika władców polskich”, „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej „Słownik władców polskich” (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.