fot.domena publiczna Wizerunek cesarza Zenona.
Zenon (ur. ok. 435, zm. 9 IV 491 w Konstantynopolu) – cesarz bizantyński od 474 roku. Pierwotnie nosił imię Tarasis (Tarasikodissa). Był dowódcą kontyngentu izauryjskiego (exkoubitores) stacjonującego w Konstantynopolu. Ożenił się z córką Leona I Ariadną i otrzymał godność comes domesticorum (466). W latach 469–471 służył pod rozkazami Leona w celu wyeliminowania Aspara i ograniczenia roli partii gockiej.
Po śmierci Leona w 474 roku cesarzem został syn Zenona i Ariadny, Leon II; Zenon ogłosił się wówczas współcesarzem, ale kiedy jego syn zmarł w tym samym roku, wówczas władza przeszła w ręce samego Zenona. Jako cesarz podjął on rokowania w celu zawarcia pokoju z królem Wandalów Genzerykiem. W czasie uzurpacji Basilikosa schronił się w Izaurii. W 475 roku przy pomocy Illusa i Teodoryka Wielkiego powrócił na tron. W 474 roku zaakceptował wybór Juliusza Neposa na cesarza Zachodu.
W 476 roku przyjął insygnia koronacyjne przysłane przez Odoakra i przechytrzył go, gdyż nie zamierzał ich odesłać – oznaczałoby to bowiem akceptację władzy Zenona na Zachodzie. Był zmuszony jednak nadać Odoakrowi stanowisko magister militum per Italiam. W 488 roku przekazał władzę nad Illyrikum Teodorykowi Wielkiemu, jako punkt wyjścia dla odzyskania Italii i usunięcia Odoakra. W polityce Zenona uwidoczniła się logika bizantyńskiej racji stanu. Zamierzał on nie tylko usunąć Odoakra, lecz jednocześnie pozbyć się także Teodoryka i jego Gotów.
Zenon ogłosił w 482 roku henotikon, jako kompromisową formułę wyznania wiary, oparta na postanowieniach trzech pierwszych soborów, lecz wywołał tym schizmę akacjańską na ponad trzydzieści lat. Po śmierci Zenona obudziły się w Konstantynopolu uczucia patriotyczne. Ludność stolicy domagała się cesarza ortodoksyjnego i do tego niebarbarzyńcy.
Literatura: A. Krawczuk, Poczet cesarzy bizantyjskich. Wczesne Bizancjum, Warszawa 1992, s. 62–81.