fot.domena publiczna Książę Zbigniew został pozbawiony dziedzictwa i wymazany z historii.
Zbigniew (ur. ok. 1070–1073, zm. ok. 1114) – książę polski, najstarszy syn Władysława I Hermana z jego związku z nieznaną z imienia kobietą niedynastycznego pochodzenia. W wieku młodzieńczym oddano go na naukę do klasztoru, najprawdopodobniej w Krakowie (najpóźniej w 1088).
Wobec wystąpienia możnych przeciwko narastającej władzy palatyna Sieciecha rola i pozycja polityczna Zbigniewa niepomiernie wzrosła. Został wyciągnięty z klasztoru i przeciwstawiony ojcu w celu osłabienia znaczenia Sieciecha na dworze. Na skutek tych nacisków doszło do podziału kraju. Władysław Herman pozostał na Mazowszu, a pozostałą część państwa podzielił między swych synów: młodszy Bolesław otrzymał Małopolskę i Śląsk, starszy Zbigniew Wielkopolskę, a w 1102 roku po śmierci ojca dodatkowo Mazowsze.
Współrządy obu przyrodnich braci nie trwały długo, bo już w 1106 roku doszło do walk między nimi, z których zwycięsko wyszedł młodszy Bolesław. Zbigniew uszedł do Niemiec, szukając oparcia w cesarzu Henryku V. W 1109 roku ruszyła na Polskę wyprawa cesarska, która jednak zakończyła się klęską. W tej sytuacji Zbigniew zdecydował się wrócić do Polski i zdać się na łaskę brata (zapewne ok. 1110). Bolesław, prawdopodobnie z obawy przed następnymi próbami sięgania po władzę, kazał go oślepić (najpóźniej w 1111).
Jak się dzisiaj przyjmuje, ok. 1114 roku Zbigniew zmarł; dokładnej daty śmierci oraz miejsca pochówku około czterdziestoletniego wówczas księcia nie znamy. Zmarł najpewniej bezpotomnie, choć niektórzy historycy uważają, że wstąpił w związek małżeński i pozostawił po sobie potomstwo.
W przypadku Zbigniewa kontrowersje, zwłaszcza w podręcznikach szkolnych i literaturze popularnej, wzbudzał fakt sprowadzenia na państwo piastowskie nawały niemieckiej w 1109 roku. Była to jednak próba odzyskania władzy i trzeba w nim widzieć pretendenta do tronu, który się czuł pokrzywdzony.
Literatura:
- R. Grodecki, Zbigniew książę polski, w: Studia staropolskie. Księga pamiątkowa ku czci Aleksandra Brücknera, Kraków 1927.
- T. Tyc, Zbigniew i Bolesław, Poznań 1927.