Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Henryk V Salicki (król Niemiec 1106–1125, święty cesarz rzymski 1111–1125)

Przekazanie władzy Henrykowi V przez ojca.

fot.domena publiczna Przekazanie władzy Henrykowi V przez ojca.

Henryk V Salicki (ur. 11 VIII 1086, zm. 23 V 1125 w Utrechcie) – król Niemiec od 1106 roku, cesarz od 1111 roku. Syn cesarza Henryka IV. Zmarł bezpotomnie i został pochowany w katedrze w Spirze (Speyer).

Jako młodszy syn nie był przeznaczony do sprawowania władzy. Jednakże po zdradzie swojego starszego brata Konrada w 1093 roku, został w 1098 roku uznany za następcę Henryka IV i koronowany w 1099 roku na króla Niemiec. W obawie, aby wzrastająca w siłę opozycja książęca przeciwko ojcu nie zagroziła jego przyszłości na tronie, opowiedział się w 1105 roku po stronie książąt i sprzymierzył z papieżem Paschalisem II. Pojmawszy ojca w niewolę, zmusił go do wydania insygniów królewskich, a po jego rychłej śmierci został niekwestionowanym władcą Niemiec.

Sojusz Henryka z książętami i papiestwem okazał się taktycznym wybiegiem, mającym zapewnić Henrykowi dziedziczenie tronu. Konflikt z papiestwem ograniczył się jednak tylko do sporu o inwestyturę. W wyprawie włoskiej Henryka w 1111 roku, przedsięwziętej przy finansowej pomocy króla Anglii Henryka I, z którego córką się zaręczył, udało mu się dojść do porozumienia z Paschalisem II, który za cenę przywrócenia regaliów w dobrach kościelnych miał otrzymać prawo do inwestytury na stanowiska kościelne. Jednakże opór dostojników kościelnych, zaskoczonych tajnymi pertraktacjami, w wyniku których ich pozycja w Rzeszy uległaby osłabieniu, nie pozwolił na ich sfinalizowanie. Paschalis II uznał pod przymusem prawo Henryka do pełnej inwestytury i koronował go na cesarza.

W polityce wewnętrznej, podobnie jak ojciec, Henryk popierał wywodzących się z nizin społecznych, ale oddanych służbie królewskiej ministeriałów oraz uprzywilejowywał miasta kosztem rezydujących w nich biskupów. W walce z książętami terytorialnymi trafił na szczególny opór księcia Saksonii, Lotara z Supplinburga, i został przez niego pobity w 1115 roku.

Wstąpienie na tron papieski w 1119 roku bardziej ugodowego Kaliksta II i słabnąca pozycja Henryka umożliwiły zawarcie w 1122 roku konkordatu w Wormacji, który kończył półwiekowy spór. Henryk rezygnował z inwestytury kościelnej, lecz nadal dysponował lennami związanymi z biskupstwami. Umarł bezpotomnie, ale wyznaczył na następcę swojego siostrzeńca Fryderyka II Jednookiego, księcia Szwabii.

Autor hasła:

Dariusz A. Sikorski – doktor habilitowany, profesor UAM. Mediewista specjalizujący się we wczesnych dziejach Polski, a zwłaszcza historii Kościoła i religii. Autor prac Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego, Wczesnopiastowska architektura sakralna czy Początki Kościoła w Polsce, a także popularnonaukowej książki Religie dawnych Słowian. Współautor „Słownika władców średniowiecznej Europy”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.