fot.domena publiczna Pieczęć Władysława Opolczyka.
Władysław Opolczyk (ur. ok. 1326–1330, zm. 8 lub 18 V 1401) – książę opolski, palatyn Węgier, pan Rusi Halickiej, najstarszy syn Bolesława II opolskiego i jego pierwszej żony Elżbiety świdnickiej (wnuczki Władysława I Łokietka). Po śmierci ojca (1356) wraz braćmi Bolesławem III (zm. 1382) i Henrykiem (zm. ok. 1356–1365) objął księstwo opolskie, od 1327 roku pozostające w lennej zależności od Czech.
Jako syn księżniczki świdnickiej wynegocjował od króla czeskiego i cesarza Karola IV wysokie odszkodowanie za rezygnację z roszczeń do jej dziedzictwa (1365). Po zmarłych bez dziedziców krewnych przejął następnie Strzelce (1366–1375) i Niemodlin (1382). Darzony zaufaniem przez Karola IV, bawił wraz z nim na zjeździe monarchów w Krakowie (1364); wykorzystywany był w cesarskiej dyplomacji. Wybrał jednak służbę u króla węgierskiego Ludwika.
Drogę na Węgry utorowały mu wpływy stryja Alberta i kilku innych Piastów śląskich (Bolesława toszeckiego i Mieszka cieszyńskiego). Na pewno przy pośrednictwie węgierskim zawarte zostało ok. 1352–1355 roku jego małżeństwo z Elżbietą, córką hospodara wołoskiego Aleksandra Basaraba. Występował jako zaufany pośrednik między Ludwikiem a Karolem IV.
Król węgierski obdarzył go wielkimi nadaniami, uczynił żupanem bratysławskim (1365) i palatynem Węgier (1367), a więc najwyższym dostojnikiem państwa. Z jego wpływami łączy się zwrot w polityce Węgier, które właśnie od 1367 roku wzmogły zainteresowanie sprawami czeskimi i polskimi. W wojnie węgiersko-czeskiej dowodził najazdem węgierskim na Morawy (1371).
Po objęciu przez Ludwika tronu polskiego (1370) Opolczyk występował w Polsce jako jego zaufany przedstawiciel. Otrzymał w zarząd Ruś Halicką (1372–1378), gdzie rządził niczym udzielny władca. Król powierzył mu następnie namiestnictwo w całej Polsce (1377–1378), ale nie udało mu się załagodzić antywęgierskich nastrojów. Odwołany z Rusi, otrzymał w zamian od króla (1379) wielkie obszary w środkowej Polsce (ziemia dobrzyńska, cześć Kujaw, ziemia wieluńska).
Po śmierci króla Ludwika (1382) nastąpił zmierzch znaczenia Opolczyka. Wobec walk domowych okresu bezkrólewia zachowywał bierność. Niechętny projektowi małżeństwa królewny Jadwigi z księciem litewskim Jagiełłą, próbował doprowadzić do skutku związek Jadwigi z Wilhelmem Habsburgiem (1385). Po objęciu tronu polskiego przez Jagiełłę pozostawał mu niechętny; bezskutecznie starał się przeciwdziałać odzyskaniu Rusi przez Polskę (1387), dokonał nawet nieudanego zamachu na zamek wawelski (1389).
Małżeństwo córki Opolczyka, Jadwigi, z Jagiełłowym bratem Wiguntem, zamiast przynieść pojednanie, zmusiło tylko księcia do wydania królowi Kujaw w charakterze posagu (1390). Wobec zarysowującego się porozumienia Opolczyka z Krzyżakami, król (przy poparciu większości pozostałych książąt śląskich) odebrał mu zbrojnie Wieluń (1391). Zdesperowany Władysław zastawił teraz (1392) ziemię dobrzyńską Krzyżakom (co wywołało wieloletni kryzys w stosunkach polsko-krzyżackich) i próbował też namówić króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego do wspólnego ataku na Polskę i jej podziału (1392).
Chcąc zapewnić sobie wierność bratanków (synów Bolesława III opolskiego, który zresztą sprawował w Opolu właściwe rządy za nieobecnego przeważnie brata), oddał im swą część księstwa opolskiego, zastrzegając sobie tylko zaopatrzenie dla żony. Kolejne wyprawy polskie (1393, 1396) doprowadziły jednak do zupełnego rozgromienia książąt opolskich.
Władysław zmarł zgnębiony klęskami, przez ostatnie lata żyjąc na łasce bratanków. Pochowany został w kościele franciszkańskim w Opolu. Z dwóch małżeństw: z Elżbietą wołoską, potem Eufemią-Ofką, córką Siemowita mazowieckiego, miał tylko liczne córki. Księstwo opolskie przypadło bratankom.
Historycy zwykli oceniać Władysława Opolczyka bardzo surowo, oskarżając go wręcz o zdradę narodową. Sąd ten należy chyba złagodzić, wspominając wybitne zasługi Opolczyka w służbie Ludwika Węgierskiego, a przede wszystkim wielkie jego osiągnięcia w polityce wewnętrznej. Jako pan Rusi Halickiej przyczynił się bardzo do rozwoju tej ziemi: poparł ostateczne zorganizowanie Kościoła łacińskiego, prowadził intensywną kolonizację, osadzając tu liczne rycerstwo śląskie, lokował miasta i budował zamki. Był też fundatorem klasztoru Paulinów w Częstochowie (1382) i on też najpewniej sprowadził tu rozsławioną później ikonę z wizerunkiem Bogarodzicy.