Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Świętopełk (książę wielkomorawski 870–894)

Świętopełk w stroju mnicha przed królem wschodniofrankijskim Arnulfem i jego dworem.

fot.domena publiczna Świętopełk w stroju mnicha przed królem wschodniofrankijskim Arnulfem i jego dworem.

Świętopełk (ur. ?, zm. 894) – od 870 roku władca Państwa Wielkomorawskiego, określany w źródłach jako król lub książę. Według tradycji miał trzech synów; znane są imiona tylko dwóch: Mojmir II i Świętopełk II.

Przed 869 roku jako bratanek Rościsława sprawował władzę w osobnej dzielnicy z ośrodkiem w Nitrze. W 869 roku brał udział w wojnie z Ludwikiem Niemcem, który zaatakował i spustoszył Morawy. Świętopełk w 870 roku zbuntował się przeciwko Rościsławowi, uwięził go i wydał w ręce Ludwika Niemca. Przy pomocy niemieckiej przejął władzę w kraju, ale musiał uznać zwierzchnictwo Ludwika Niemieckiego.

W 871 roku Świętopełk pod zarzutem wiarołomstwa został uwięziony przez Niemców i wywieziony z kraju, a władza na Morawach przeszła w ręce dwóch margrabiów frankońskich, Wilhelma i Engelschalka. Ich panowanie doprowadziło do powstania miejscowej ludności, skutkiem czego Świętopełk został przez Niemców uwolniony. Próbowano się nim posłużyć w celu stłumienia powstania. Świętopełk, chcąc pomścić doznane od Karlomana upokorzenia, przyłączył się do powstańców i rozpoczął trwającą do 874 roku wojnę z Niemcami, która została zakończona pokojem w Forchheim. Zapewniło to faktyczną niezależność Moraw, ale Świętopełk zobowiązał się do opłacania trybutu królowi wschodniofrankijskiemu.

W 873 roku papież Jan VIII utworzył arcybiskupstwo morawskie, na którego czele stanął powracający po trzyletnim pobycie w więzieniu na terenie Niemiec Metody. Po śmierci Metodego (885), Świętopełk, ze względu na poparcie papiestwa i sytuację polityczną, doprowadził do wygnania jego uczniów. Za panowania Świętopełka doszło do znacznego rozszerzenia obszaru Państwa Wielkomorawskiego (do Moraw i Słowacji dołączył Czechy, Łużyce, Śląsk, Panonię i być może państwo Wiślan, znajdujące się na ziemiach przyszłego państwa polskiego, o czym informuje Żywot św. Metodego). Pod koniec jego życia nastąpiły ataki sąsiadów niemieckich i napływających od końca IX wieku koczowniczych plemion węgierskich, które z powodzeniem udało mu się odeprzeć.

Zmarł jako potężny władca. Za jego panowania nastąpił rozwój gospodarczy i społeczny Moraw, co jest widoczne w źródłach archeologicznych. Miał wybitne talenty polityczne, ale jego dążenia do podporządkowania sobie sąsiednich ludów słowiańskich załamały dotychczasową solidarność wystąpień przeciwko ekspansji niemieckiej.

Autor hasła:

Jacek Jaskulski – doktor nauk humanistycznych, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Biblioteką Kórnicką PAN. Współautor „Słownika władców polskich”, „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”. Zmarł w 2006 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.