Mamaj (ur.?, zm. 1380) – emir, temnik chana Berdibeka. Żonaty z jego córką. Spowinowacony z Czyngisydami, stał się faktycznym władcą Złotej Ordy w okresie zamętu (1360–1380), w którym narastał rozpad jego państwa i usamodzielnienie się na azjatyckich terenach za Uralem państwa Białej Ordy (Ak-ordy) pod rządami Urus-chana.

Mamaj jako wielkorządca – w literaturze zwykle tytułowany chanem – doprowadzał do częstych zmian na tronie chańskim, starając się utrzymywać tam swoich figurantów. Poszczególni książęta tatarscy tworzyli swoje państewka. Odpadła Bułgaria nadwołżańska, Azerbejdżan, w 1362 roku Litwa oparła granice o Morze Czarne między Dniestrem i Dnieprem. Pojawiły się tendencje do oderwania Rusi.

Mamaj zniszczył buntujące się księstwa riazańskie (1373) i niżegorodzkie (1378). W 1380 roku porozumiał się z Jagiełłą i dokonał wielkiego najazdu na Moskwę. Rozbity na Kulikowym Polu (u ujścia Niepriadwy do Donu) przez koalicję księstw ruskich, uciekł na Krym. Pobity tam przez Tochtamysza, schronił się w Kafie, ale został zamordowany przez genueńczyków.

Autor hasła:

Krzysztof Pietkiewicz – profesor doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii Europy Wschodniej, związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor wielu publikacji, poświęconych m. in. historii Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.