Najważniejsze rocznice

fot.domena publiczna Utworzony w 1922 roku ZSRR przetrwał do 1991 roku.

30 grudnia 1922 roku powstał Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Deklarację w sprawie jego utworzenia podpisali w Moskwie przedstawiciele czterech pierwszych republik związkowych.

W konferencji założycielskiej uczestniczyło 1727 delegatów Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, 364 delegatów Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, 91 delegatów z Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej oraz 33 z Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Podjęte przez nich decyzje formalizowały faktyczny związek państw istniejący od 1919 roku. W kolejnych latach dołączały do niego kolejne republiki. Do 1940 roku było ich już 15.

Zjazd ustanowił także wspólne władze związkowe: Zjazd Rad oraz Centralny Komitet Wykonawczy ZSRR. Władzę wykonawczą powierzono Radzie Komisarzy Ludowych. Regulował relacje między państwami członkowskimi i wyznaczał im obowiązek przeciwstawiania się wspólnemu zagrożeniu – obozowi kapitalistycznemu.

Utworzenie ZSRR wyznaczało początek budowania socjalizmu w oderwaniu od marzeń o światowej rewolucji proletariackiej, która została zatrzymana przez porażki Armii Czerwonej w Polsce i krajach bałtyckich. Było to zwycięstwo wizji Stalina nad koncepcjami Lenina i Trockiego, którzy dążyli do możliwie szybkiego eksportu rewolucji w pozostałej części Europy i świata.

ZSRR przetrwał do grudnia 1991 roku. Jego rozwiązanie oznaczało rozpad bloku wschodniego, połączonego wspólną socjalistyczną ideologią, i koniec zimnej wojny.