Najważniejsze rocznice

fot.Bundesarchiv/ CC-BY-SA 3.0 de Niemcy nagłośnili sprawę znalezienia masowych grobów w Katyniu w kwietniu 1943 roku.

3 kwietnia 1940 roku rozpoczęły się masowe egzekucje polskich jeńców przebywających w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Kolejne partie więźniów, których skład określały listy dyspozycyjne przesyłane z Moskwy, transportowano do Katynia, Miednoje i Piatichatek, gdzie ich rozstrzeliwano. W wyniku akcji, która trwała do czerwca 1940 roku, zginęło ponad 20 tysięcy polskich obywateli.

Egzekucje odbywały się na mocy tzw. decyzji katyńskiej, podjętej przez Biuro Polityczne Komitetu Centralnego WKP(b) 5 marca 1940 roku. Podstawą decyzji była notatka, sporządzona przez Ławrientija Berię trzy dni wcześniej. Stwierdzał w niej, że polscy jeńcy wojenni i więźniowie są „zadeklarowanymi i nie rokującymi poprawy wrogami władzy sowieckiej”. Wykonanie zadania powierzono NKWD.

Ofiary zbrodni chowano w masowych grobach, starannie zacierając za sobą ślady. Rozsiewano też plotki o wywiezieniu więźniów w głąb Rosji. Szczątki polskich oficerów dość szybko zostały jednak odkryte, a wiosną 1943 roku władze III Rzeszy nagłośniły sprawę. ZSRR konsekwentnie aż do 1990 roku nie przyznawał się jednak do winy, oskarżając o zbrodnię hitlerowskie Niemcy.