Najważniejsze rocznice

fot.domena publiczna Na mocy ugody Kozacy poddawali się władzy cara. Ilustracja z okolicznościowego radzieckiego znaczka.

18 stycznia 1654 roku została zawarta ugoda perejasławska. Na jej mocy Kozacy oddawali pod władzę cara Aleksego I Ukrainę, znajdującą się w granicach Rzeczpospolitej.

Decyzja o przyłączeniu ziem ukraińskich do Rosji została podjęta przez Radę Kozacką, zwołaną z inicjatywy Bohdana Chmielnickiego. Jednocześnie Kozacy przysięgli carowi wierność. Władcę Moskwy reprezentował w Perejasławiu jego pełnomocnik, Wasyl Buturlin. Sam car nie zaprzysiągł ugody, argumentując, że składanie przysiąg poddanym nie licuje z jego pozycją.

Porozumienie zapewniało Kozakom i ukraińskiej szlachcie zachowanie dotychczasowych przywilejów. Przyznano im znaczną autonomię w sprawach wewnętrznych, w tym prawo wyboru hetmana. Kwestie dotyczące polityki zagranicznej zostały natomiast podporządkowane carowi, choć w praktyce Chmielnicki zachował daleko posuniętą samodzielność.

Aleksy I wykorzystał ugodę jako pretekst do rozpoczęcia kolejnej wojny z Rzeczpospolitą. Już wiosną 1654 roku na terytorium państwa polsko-litewskiego wkroczyła około 150-tysięczna armia, występująca jako sojusznik Chmielnickiego i rzekomy obrońca ludności prawosławnej.