Najważniejsze rocznice

fot.domena publiczna W trakcie XX Zjazdu KPZR I sekretarz ZSRR, Nikita Chruszczow, wystąpił z krytyką „kultu jednostki” narosłego wokół Stalina.

14 lutego 1956 roku rozpoczął się XX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Był to pierwszy zjazd partii po śmierci Stalina. Obrady trwały do 25 lutego 1956 roku. Ich najważniejszą częścią stał się wygłoszony w nocy z 24 na 25 lutego przez I sekretarza KPZR, Nikitę Chruszczowa tajny referat, zawierający krytykę Stalina i „kultu jednostki”.

Oskarżając Stalina o nadużycia władzy, Chruszczow próbował zrzucić winę za radziecki terror na poprzedniego przywódcę ZSRR. Referat sygnalizował nadejście odwilży (destalinizacji), w wyniku której w bloku wschodnim odstąpiono od stosowania terroru na masową skalę.

Prace XX Zjazdu przyniosły także inne istotne zmiany w radzieckiej polityce. Odchodząc od głoszonego wcześniej przez przywódców ZSRR przekonania o konieczności przejścia do socjalizmu na drodze rewolucji z użyciem przemocy, według schematu wyznaczonego przez rewolucję październikową, Chruszczow zaakceptował większą różnorodność form budowania upragnionego ustroju. W praktyce oznaczało to także przyzwolenie na rozwijanie teorii „pokojowego przejścia do socjalizmu”, co chętnie podchwycili zwłaszcza komuniści zachodni.