fot.Martin Kostov, lic. CC BY-SA 3.0 Pomnik Iwana Asena II (fot. Martin Kostov, lic. CC BY-SA 3.0)
Iwan Asen II (ur. ok. 1190-1196, zm. 24 VI 1241) – car bułgarski od 1218 r. Syn cara Iwana Asena I i jego małżonki Heleny. Trzykrotnie żonaty. Pierwszą żonę, Rusinkę Annę, po objęciu tronu odesłał do klasztoru. Druga, królewna węgierska Maria, zmarła w czasie wielkiej zarazy w 1237 r. Trzecią jego małżonką była córka Teodora Angelosa, Irena. Z pierwszego małżeństwa miał dwie córki: Marię, małżonkę Manuela Angelosa, i nieznaną z imienia małżonkę króla serbskiego Stefana Władysława (1234-1243). Z drugiego małżeństwa miał syna Kolomana I (1241-1246), dwie córki – Helenę, małżonkę Teodora Laskarysa, i Tamarę – oraz jedno dziecko niewiadomej płci, zmarłe wraz z matką. Z trzeciego małżeństwa miał syna Michała II (1246-1256) i córki – Marię, małżonkę późniejszego cara Mico (1256), oraz Annę Teodorę, małżonkę sewastokratora Piotra.
W chwili śmierci ojca był niepełnoletni. Rządy w Bułgarii przejął jego stryj Kałojan (1167-1207), a potem inny krewny, Borił (1207-1218). W czasie rządów tego ostatniego życie Iwana Asena i jego brata Aleksandra było zagrożone, dlatego uciekli oni na Ruś. Gdy narosła opozycja przeciw Boriłowi, Iwan Asen wrócił do kraju i przyłączył się do niej. W 1218 r. po siedmiomiesięcznym oblężeniu zdobył stolicę Bułgarii, Tyrnowo. Wzięty do niewoli Borił został oślepiony, a Iwan Asen II objął tron. Dzięki pomocy udzielonej powracającemu z wyprawy krzyżowej królowi węgierskiemu Andrzejowi II, pozyskał rękę jego córki Marii i odzyskał Belgrad oraz Braničevo utracone za czasów Boriła.
Mariaż ten ułatwił mu nawiązanie dobrych stosunków z Cesarstwem Łacińskim. Pokojowe stosunki Iwan nawiązał również z despotą Epiru, Teodorem Dukasem Angelosem, wydając swą córkę Marię za brata Teodora, Manuela. Szybko jednak doszło miedzy nimi do rywalizacji. Iwan Asen podjął się roli opiekuna małoletniego cesarza łacińskiego Baldwina II (panował 1228-1261), ułożono też małżeństwo pomiędzy jego córka, Heleną, a Baldwinem. Walczący z łacinnikami Teodor najechał na Bułgarię, poniósł jednak całkowita klęskę pod Kłokotnicą (9 III 1230) i sam dostał się do niewoli, w której został oślepiony.
Car bułgarski zajął większą część jego państwa, pozostawiając swemu zięciowi, Manuelowi, jedynie Epir i Tesalię. Tymczasem jeszcze w 1229 r. łacinnicy zawarli potajemny układ z królem jerozolimskim Janem de Brienne, przyrzekając mu regencję. Realizacja układu w 1231 r. spowodowała konflikt łacińsko-bułgarski. W sojuszu z łacinnikami król węgierski Andrzej II najeżdżał w latach 1232-1233 ziemie północnobułgarskie, zdobywając banat seweryński. Iwan Asen II sprzymierzył się wówczas z cesarzem nikejskim Janem Watatzesem (panował 1222-1254).
W 1235 r. zerwana została unia kościelna Bułgarii z Rzymem, zawarta przez Kałojana; utworzono prawosławny autokefaliczny patriarchat w Tyrnowie, a córkę cara, Helenę, niedoszłą małżonkę Baldwina II, zaślubiono synowi cesarza nikejskiego, Teodorowi Laskarysowi (panował 1254-1258). Wojska bułgarskie i nikejskie wspólnie oblegały przez kilka miesięcy Konstantynopol, jednak bez rezultatu; podobnie bezowocne były działania wojenne prowadzone w 1236 r. Po śmierci Jana de Brienne (22 III 1237) Iwan Asen zmienił front, zawarł pokój z łacinnikami i wspólnie z nimi wystąpił przeciw Watatzesowi, oblegając Tzurulon.
Iwan Asen II był najwybitniejszym władca drugiego państwa bułgarskiego. Nie tylko rozszerzył je terytorialnie, lecz także skonsolidował wewnętrznie. Jednak najazd tatarski i zmiana układu sił politycznych w Europie południowo-wschodniej, wkrótce po jego śmierci doprowadziły do szybkiego upadku Bułgarii