fot.Kálti Márk/domena publiczna Koronacja Andrzeja I.
Andrzej I (ur. przed 1020, zm. XII 1060 w Zirc) – król węgierski w latach 1046–1060 z dynastii Arpadów. Według Szymona z Kezy jego ojcem był Władysław Łysy, bardziej wiarygodne są jednak przekazy roczników altajskich, wywodzące go od Vasula.
Pierwsze małżeństwo być może zawarł w Czechach na początku lat czterdziestych. Z tego związku miała się urodzić Adelajda (najpóźniej w 1042), ok. 1056 roku poślubiona Wratysławowi czeskiemu. Potwierdzony natomiast jest związek Andrzeja z Anastazją, córką Jarosława Mądrego, który zawarto w latach 1039–1046 (prawdopodobnie bliżej 1046). Z tego małżeństwa zrodziło się troje dzieci: Salomon, młodo zmarły Dawid i córka Eufemia (Adelajda).
Już w młodości Andrzej został wmieszany w wielką politykę. Stefan I Wielki, obawiając się niepokojów wewnętrznych po swojej śmierci, zamierzał oddać tron siostrzeńcowi Piotrowi Orseolo (syn króla, Emeryk, zmarł w 1031). Doprowadziło to do wybuchu buntu, na którego czele stanęli krewni Stefana. Jednym z nich był Vasul.
Bunt został krwawo stłumiony, Vasula oślepiono, a jego synów wygnano z kraju. Zdaniem J. Dowiata, odbyło się to zaraz po śmierci Emeryka, jednak bardziej uzasadniony wydaje się pogląd, że Stefan uregulował sprawę następstwa dopiero w latach 1035–1038, w tym też czasie musiały nastąpić represje wobec rodziny Vasula.
Andrzej wraz z braćmi, Lewentą i Bélą, udał się do Czech. W 1041 roku Piotra Orseolo zastąpił na tronie węgierskim zięć Gejzy, Aba Samuel (1041–1044). Szybko stracił poparcie, chcąc jednak za wszelką cenę pozostać przy władzy, zainspirował rewoltę państwową pod hasłem obalenia ustroju feudalnego. Pokonany przez opozycję, wspartą przez Henryka III, w bitwie pod Ménfö w 1044 roku, stracił władzę na rzecz Piotra.
Dzięki poparciu Brzetysława czeskiego Henryk III interweniował w 1042 roku na rzecz Andrzeja, oddając mu część Węgier. Jednak już w drugiej połowie tego roku po wycofaniu się wojsk niemieckich Andrzej został wyparty ze swych posiadłości i ponownie udał się do Czech. Ok. 1043 roku trzej bracia wyjechali do Polski, gdzie Béla pozostał dłużej, Andrzej natomiast wraz z Lewentą (być może po drodze zatrzymując się u Kumanów) udali się na Ruś.
Podczas pobytu w Kijowie Andrzej pojął za żonę córkę Jarosława Mądrego, Anastazję. W tym czasie na Węgrzech doszło do wybuchu buntu pogańskiego przeciw rządom Piotra Orseolo. Ułatwiło to powrót Andrzejowi, który w 1046 roku przybył na Węgry z pomocą ruską, przejął władzę, zdusił bunt Vaty i koronował się na króla Węgrów. W 1051 roku, korzystając ze wsparcia Béli, pokonał wojska cesarza Henryka III, który podjął wyprawę interwencyjną na rzecz przywrócenia tronu Piotrowi.
Ostatnie lata panowania Andrzeja skomplikowała sprawa następstwa tronu. Ok. 1050 roku (może już w 1048) Andrzej przywołał na Węgry przebywającego w Polsce Bélę, powierzył mu władzę nad trzecią częścią państwa i zagwarantował następstwo tronu po sobie. Gdy w 1053 roku przyszedł na świat syn Andrzeja, Salomon, układ o następstwie został złamany. Andrzej ożenił pięcioletniego Salomona z Judytą, siostrą Henryka IV, chcąc zapewnić Salomonowi koronę. Przeciw takiemu rozwiązaniu wystąpiła część możnych węgierskich, popierających Bélę.
Zagrożony utratą dzielnicy Béla udał się na przełomie 1058/59 lub 1059/60 roku do Polski, gdzie szukał wsparcia u Bolesława Śmiałego. Obaj opracowali plan pozbawienia Andrzeja władzy. Béla miał z pomocą trzech hufców polskich wrócić na Węgry, Bolesław zaś uderzyć na pogranicze czeskie, by uprzedzić interwencje Henryka IV. Jesienią 1060 roku Béla wyruszył na Węgry, w bratobójczej bitwie pod Mosony rozbił wojska Andrzeja, który ciężko ranny dostał się do niewoli i wkrótce zmarł.
Wzorem Stefana I Andrzej bił monety, na których znajdował się napis PANONIA, nawiązujący do tradycji starożytnej, zastąpiony dopiero w latach osiemdziesiątych XI wieku terminem HUNGARIA.