fot.Schultz/domena publiczna Hetman wieli litewski Lew Sapieha

Bitwa pod Walmojzami, Walmojzy (16 stycznia 1626) – Podczas wojny Rzeczypospolitej ze Szwecją o Inflanty operująca samodzielnie grupa wojsk hetmana wielkiego litewskiego Lwa Sapiehy w sile ok. 2 tys. jezdnych stanęła obozem w Walmojzach. Zaatakował ją niespodziewanie król Gustaw Adolf. Siły szwedzkie, liczące 2800 piechoty, 2100 jazdy i 6 dział, były uszykowane w dwóch rzutach. W pierwszym stanęła cała piechota i część jazdy (1500), w drugim reszta konnicy. Dwa oddziały muszkieterów po 200 ludzi zostały wysłane do lasu w celu obejścia skrzydeł wojsk litewskich. Sapieha, związany walką z przeciwnikiem od czoła, nie zauważył wychodzących na skrzydłach muszkieterów.

Zagrożona tym manewrem jazda litewska rozpoczęła odwrót, ponowny manewr oskrzydlający muszkieterów i nacisk głównych sił szwedzkich spowodował panikę w szeregach Litwinów, którzy rzucili się do ucieczki, pozostawiając w rękach nieprzyjaciela piechotę, 3 działa i cały obóz. Było to pierwsze zwycięstwo odniesione przez Szwedów w spotkaniu z wojskami polsko-litewskimi w otwartym polu.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.