Najważniejsze rocznice

fot.domena publiczna W Jałcie przywódcy światowych mocarstw decydowali o kształcie powojennego ładu.

4 lutego 1945 roku rozpoczęła się konferencja jałtańska. Odbywające się na Krymie spotkanie Wielkiej Trójki: przywódcy ZSRR Józefa Stalina, prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta oraz premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla trwało do 11 lutego. Było drugim po konferencji w Teheranie na przełomie listopada i grudnia 1943 roku spotkaniem, na którym zapadały kluczowe decyzje dotyczące powojennego ładu.

W trakcie obrad rozstrzygnięto między innymi sprawę przyszłego podziału Niemiec na cztery strefy okupacyjne oraz zadeklarowano chęć obarczenia Niemiec reparacjami wojennymi, także w formie pracy przymusowej. Uznano, że nazistowscy zbrodniarze wojenni powinni być schwytani i postawieni przed sądem.

Stalin zobowiązał się do przystąpienia do wojny przeciwko Japonii, jednak dopiero w dwa-trzy miesiące po pokonaniu Niemiec. W zamian ZSRR miał otrzymać południowy Sachalin oraz Wyspy Kurylskie.

Wielka Trójka podjęła także szereg decyzji dotyczących losu Polski. W praktyce zgodzono się na włączenie jej w strefę wpływów radzieckich. Ustalono powojenne granice. Opierając się na linii Curzona pozbawiono Polskę Kresów Wschodnich na rzecz ZSRR. W zamian dołączono do niej na zachodzie ziemie znajdujące się dotychczas w granicach Niemiec: ziemię lubuską, Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie i Śląsk. Postanowiono, że powstanie Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, oparty na szerokiej podstawie politycznej.