Najważniejsze rocznice

fot.1bumer/CC BY-SA 4.0 Mikołaj z Ryńska, jeden z założycieli Związku Jaszczurczego, został skazany na śmierć i ścięty za sprzyjanie Polsce.

24 lutego 1397 roku w Radzyniu Chełmińskim został zawiązany Związek Jaszczurczy, organizacja  szlachty z ziemi chełmińskiej pozostającej pod władzą zakonu krzyżackiego. Jej celem była obrona członków bractwa przed bezprawiem. Założycielami Związku byli bracia Mikołaj z Ryńska i Jan z Pułkowa oraz Fryderyk i Mikołaj z Kitnowa.

Początkowo organizacja nie miała charakteru antykrzyżackiego, działała jawnie i była tolerowana przez zakon. Do przełomu doszło w trakcie bitwy pod Grunwaldem. Mikołaj z Ryńska wycofał wówczas z walki chorągiew chełmińską. Niedługo później ślubował wierność królowi Polski. Na skutek tych działań po zakończeniu wielkiej wojny między Polską i Litwą a zakonem członkowie Związku zostali poddani prześladowaniom. Sam Mikołaj z Ryńska został podstępnie aresztowany, skazany i ścięty.

Związek działał do lat 50. XV wieku. W późniejszych latach jego postawa była ugodowa, jako organizacja antyzakonna odrodził się na krótko w czasie wojny trzynastoletniej.