Najważniejsze rocznice

fot.Ksawery Jan Kaniewski/domena publiczna Procesję poprowadził prezydent Warszawy Jan Dekert.

2 grudnia 1789 roku w Warszawie odbyła się tak zwana czarna procesja. Przedstawiciele 141 miast domagali się praw publicznych dla mieszczan.

Inicjatorem zjazdu przedstawicieli miast królewskich był Hugo Kołłątaj, jeden z przedstawicieli stronnictwa patriotycznego na trwającym od października 1788 roku Sejmie Czteroletnim. Delegację, która z ratusza udała się pod Zamek Królewski, poprowadził prezydent Warszawy Jan Dekert. Jej nazwa wzięła się od czarnego ubioru samych delegatów.

Przedstawiciele mieszczan wręczyli królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu uchwalony na zjeździe memoriał. Domagali się między innymi, by reprezentacja miast była dopuszczana na posiedzenia sejmu w sprawach ich dotyczących. Chcieli także, by na mieszczan rozciągnięto prawo nietykalności osobistej, przysługujące dotąd jedynie szlachcie, oraz prawo do nabywania dóbr ziemskich.

Postulaty mieszczaństwa zostały wysłuchane. Jeszcze w grudniu Sejm powołał zespół – Deputację do Miast Naszych Królewskich – któremu powierzył zadanie przygotowania projektu odpowiednich zmian. Później opracowywaniem przyszłego prawa zajęła się Deputacja Konstytucyjna. Ostatecznie poparcie zyskał projekt posła Jana Suchorzewskiego. To na nim oparto prawo o miastach, które zostało uchwalone 18 kwietnia 1791 roku.

Zgodnie z nim mieszczanie mieli głos doradczy na sejmie w sprawach dotyczących miast. Pozwolono im nabywać majątki ziemskie i – z wyłączeniem bankrutów – objęto zasadą nietykalności osobistej i zakazem więzienia bez wyroku sądowego. Otwarto im też możliwości awansu, między innymi przyznając prawa do nobilitacji.