fot.domena publiczna Portret Henryka IV.
Henryk IV Lancaster (ur. IV 1366 w zamku Bolingbroke (hr. Lincoln), zm. 20 III 1413 w Londynie) – król Anglii od 1399 roku z dynastii Lancasterów. Syn Jana z Gandawy, księcia Lancaster, syna Edwarda III, króla Anglii, i Blanki Lancaster. Dwukrotnie żonaty: z Marią de Bohun, córka Humphreya X, księcia Hereford, i Joanną, córką Karola II, króla Nawarry. Z pierwszą żoną miał siedmioro dzieci, m.in. Henryka V.
Za życia ojca pozostawał w cieniu jego polityki. W czasie wyprawy Jana z Gandawy do Hiszpanii w 1386 roku przyłączył się do opozycji możnych przeciw Ryszardowi II. Po powrocie ojca do Anglii udał się na krucjatę na Litwę (1390) i do Prus (1392).
Ryszard w czasie próby pozbycia się opozycji możnych skazał Henryka, bardziej znanego wtedy jako Bolingbroke, na banicję, a w 1399 roku po śmierci Jana z Gandawy pozbawił go dóbr. Henryk jednak, korzystając z nieobecności króla w Anglii, zdobył władzę i zmusił Ryszarda do abdykacji; został uznany przez parlament za króla jako Henryk IV. W październiku 1399 roku rozpoczął panowanie dynastii Lancasterów na tronie Anglii.
Rządy Henryka zdominowały walki z wrogami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Najpierw musiał rozprawić się ze zwolennikami Ryszarda II, którego kazał najprawdopodobniej zagłodzić w więzieniu (1400). Następne lata przyniosły konflikt ze zbuntowaną szlachtą walijską pod wodzą Owena Glendowera, do którego przyłączyła się wpływowa rodzina hrabiów Northumbrii, Percych.
Do tych problemów doszedł jeszcze bunt arcybiskupa Yorku Ryszarda Scropa, który planował nową rebelię przeciw Henrykowi. Tłumienie buntów i wojny domowej było kosztowne, co skłoniło parlament do ograniczenia wpływu króla na finanse i obsadę urzędów. Ostatnie lata Henryka to okres zmagań z chorobą, którą najprawdopodobniej był wrodzony syfilis. Król zmarł opuszczony i schorowany. Władzę przejął po nim energiczny syn, Henryk V.