Anna Austriaczka (ur. 16 sierpnia 1573, zm. 10 lutego 1598) – królowa Polski i Szwecji, pierwsza żona Zygmunta III Wazy, córka Karola, arcyksięcia austriackiego, władcy Styrii, Karyntii i Krainy, oraz Marii, córki Albrechta V, księcia bawarskiego; wnuczka cesarza Ferdynanda I.

Odebrała starannie wykształcenie i surowe, katolickie wychowanie. Już w 1586 roku swatana była z inicjatywy królowej Anny Jagiellonki z jej siostrzeńcem, królewiczem szwedzkim Zygmuntem. Do sfinalizowania tych planów doszło jednak dopiero po elekcji Zygmunta na króla Polski i po zawarciu pokoju z cesarzem w Będzinie i Bytomiu (w 1589 roku). Ślub i ceremonia koronacyjna odbyły się 31 maja 1592 roku w Krakowie.

Małżeństwo Anny z Zygmuntem III było związkiem politycznym, mającym zacieśnić stosunki między władcą Polski a Habsburgami. Budziło ono niechęć i niepokój części szlachty, tym bardziej, że Anna wprowadziła na dwór polski obyczaj niemiecki. Pożycie małżeńskie okazało się jednak szczęśliwe. Była troskliwą i kochającą żoną. Za radą kaznodziei Piotra Skargi nauczyła się języka polskiego. W latach 1593–1594 towarzyszyła mężowi w podróży do Szwecji i została wraz z nim ukoronowana 1 marca 1594 roku na królową szwedzką. Zalecała wówczas Zygmuntowi nieustępliwość wobec Szwedów w kwestiach wyznaniowych. W 1595/96 roku popierała plany ligi antytureckiej.

Anna, mała, drobna blondynka o ciemnobłękitnych oczach, obdarzona miłą powierzchownością, była osobą słabego zdrowia. Urodziła Zygmuntowi III pięcioro dzieci, lecz wszystkie, z wyjątkiem przyszłego króla Władysława IV, zmarły we wczesnym dzieciństwie. Umarła w połogu wraz z narodzonym dzieckiem. Pochowana została na Wawelu w Krakowie. Jej śmierć, boleśnie odczuta przez męża, stała się impulsem do zbudowania mauzoleum – kaplicy Wazów w katedrze wawelskiej.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europy średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.