fot.Samuel Woodforde/domena publiczna Portret Alfreda Wielkiego.
Alfred Wielki (ur. 848/849 w Wantage, hr. Berkshire, zm. 26 X ok. 899) – król Sasów Zachodnich (Wessex) od 871 roku. Najmłodszy syn króla Aethelwulfa (838–858), brat Aethelstana (zm. 852) oraz królów Wesseksu i Kentu: Aethelbalda (zm. 860), Aethelberhta (zm. 866) i Aethelreda (zm. 871). Pochowany w Old Minster w Winchesterze.
Dwukrotnie (853 i 855) pielgrzymował do Rzymu, gdzie w 853 roku otrzymał z rąk papieża Leona IV godność konsula rzymskiego, co późniejsze źródła anglosaskie traktowały jako koronację. Jego ojciec podzielił królestwo między trzech dorosłych synów, z pominięciem małoletniego Alfreda. Śmierć starszych braci otworzyła Alfredowi drogę do tronu Wesseksu.
Postępujący podbój Anglii przez Duńczyków został powstrzymany przez Alfreda w bitwie pod Edington w 878 roku, a zawarty z nimi pokój gwarantował mu władzę w Wesseksie i Mercji. Okres pokoju, który trwał do 892 roku, Alfred wykorzystał do wzmocnienia państwa. Zreformował jego administrację i armię, stworzył sieć silnie umocnionych grodów, w dawnych rzymskich miastach odbudował mury, kazał zbudować flotę wielkich łodzi, porównywalnych z używanymi przez Duńczyków.
Władza Alfreda była uznawana przez wszystkich Anglosasów, którzy nie znajdowali się pod panowaniem duńskim. W traktacie z duńskim królem Gutrumem-Aethelstanem Alfred wystąpił jako rzecznik Anglosasów znajdujących się na ziemiach zagarniętych przez Duńczyków. Zasłynął również jako prawodawca, opierając się na bogatej rodzimej tradycji w tym zakresie. W 892 roku zaczęła się nowa fala najazdów duńskich, które zostały odparte, a syn Alfreda, Edward (panował 899/901–924), korzystając z owoców reform ojca, przystąpił nawet do odzyskiwania zagarniętych przez Duńczyków ziem.
Za panowania Alfreda kultura anglosaska przeżywała okres niezwykłego rozwoju. Na wzór karoliński zgromadził Alfred wokół siebie grono wykształconych ludzi pochodzących z Anglii, Irlandii oraz z kontynentu. Fundował liczne szkoły dla kleru, którego poziom wykształcenia był marny. Planował rozszerzenie znajomości pisma na wszystkich wolnych Anglosasów.
Mimo że stosunkowo późno nauczył się łaciny (lata osiemdziesiąte IX wieku), zasłynął jako pierwszy tłumacz prozy z łaciny na język staroangielski. Jego dziełem są tłumaczenia Księgi Reguły Pasterskiej papieża Grzegorza I Wielkiego, Historii przeciw poganom Pawła Orozjusza, O pocieszeniu, jakie daje filozofia Beocjusza i Historii kościelnej narodu angielskiego Bedy Czcigodnego. Na zamówienie Alfreda powstały inne, liczne tłumaczenia.