Oda Dytrykówna (ur. ok. 955, zm. 1023) – księżna polska, druga żona Mieszka I, córka Dytryka, z rodu Haldensleben, margrabiego Marchii Północnej.

Była mniszką w klasztorze św. Wawrzyńca w Kalbe na rzeką Muldą. W latach 978–980 opuściła klasztor i poślubiła księcia polskiego Mieszka I, mimo sprzeciwu biskupów niemieckich. Małżeństwo to przyczyniło się do uwolnienia jeńców niemieckich wziętych do niewoli przez Mieszka podczas nieudanej wyprawy cesarza Ottona II. Pisał o tym Thietmar, który stwierdził, że związek ten został zawarty dla dobra ojczyzny (tzn. Niemiec), zapewniając jej pokój.

Oda uchodziła za rzeczniczkę interesów książąt saskich na dworze swego męża. Urodziła Mieszkowi trzech synów: Mieszka, Lamberta i Świętopełka, których interesy starała się zabezpieczyć. Wraz z mężem oraz synami Mieszkiem i Lambertem występuje w znanym dzisiaj za streszczenia regeście Dagome iudex (ok. 990–992).

Po śmierci męża (992) usiłowała utrzymać się w Polsce, zdobywając nawet pewne poparcie wśród elit. Ostatecznie przegrała batalię ze swym pasierbem Bolesławem I Chrobrym i wraz z synami została usunięta z kraju. Jej śmierć odnotowały Roczniki kwedlinburskie. Wydaje się prawdopodobne, że po wygnaniu z Polski ponownie wstąpiła do jednego z kwedlinburskich klasztorów, gdzie zmarła i została pochowana.

Literacki portret Ody jest negatywny i przeciwstawiany często pozytywnemu portretowi Bolesława Chrobrego, twórcy potęgi państwa walczącego z żywiołem niemieckim (np. cykl powieści piastowskich K. Bunscha).

Autor hasła:

Józef Dobosz – profesor doktor habilitowany, historyk mediewista i nauczyciel akademicki związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor wielu książek i artykułów naukowych, m. in. monografii poświęconej Kazimierzowi II Sprawiedliwemu (2011). Redaktor „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”. Współautor „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Nasze publikacje o Odzie Dytrykównie: